İşyeri Güvenliği ve Tehlikeli Maddeler

Günümüzün büyük bir çoğunluğu geçirdiğimiz iş yerlerinde çalışan sağlığı ve işyeri güvenliği ihmal edilmemesi gereken bir konu. Çalışma hayatının daha sağlıklı sürdürülmesi için iş yerlerinde alınması gereken birçok işyeri güvenliği önlemi bulunmaktadır. Gerekli tedbirler alınmadığı taktirde maalesef iş kazaları yaşanmakta ve yaralanmadan ölümlere kadar uzanan sonuçlar doğurmaktadır. İnsan hayatının kutsallığı söz konusu olduğu için çalışanların sağlıklarını ve hayatlarını tehlikeye atılmaması için hem iş yerlerine hem de çalışanlara büyük sorumluluklar düşüyor. Ayrıca gerekli tedbirlerin alınmaması sonucunda iş kazalarının hem işverenler hem de devlete maliyetleri oldukça yüksek olmaktadır. 

İşverenler, çalışanların iş yerinde karşı karşıya kalabilecekleri riskleri önlemek için gerekli işyeri güvenliği uygulamalarını hayata geçirmekle yükümlüdür. Çalışanlar da bu yükümlülüklere uymalı ve kendi sağlıklarını tehlikeye atabilecek ihmalkârlıktan ve tedbirsiz çalışma davranışlarından kaçınmalıdır. Resmi makamlar ise işyerlerinde uygulanması zorunlu olan işyeri güvenliği tedbirlerinin ve yükümlülüklerin takibini yapmalı ve denetim mekanizmalarını işletmelidir. İşyerlerinde çalışan sağlığı için en büyük riski oluşturan etmenlerin başında tehlikeli maddeler gelir. Özellikle üretim ağırlıklı çalışan iş yerlerinde güvenliği tehlikeye atan ancak üretim için ihtiyaç duyulan birçok tehlikeli madde bulunmaktadır. Üretim süreçlerinin devamını sağlayan kimyasal maddeler gibi insan sağlığına zarar verebilecek maddelere karşı dikkatli olunmalı, kontrolü ve çalışma tarzları sıkı denetimlere tabi tutulmalıdır. Fabrika, inşaat, üretim tesisleri ve atölyeler çalışma hayatında iş kazaları açısından en yüksek riske sahip çalışma alanları arasında yer alır.

Tehlikeli Maddeler Nelerdir?

Tehlikeli maddeler, insan ve çevre için bir veya daha fazla tehlikeli özelliğe sahip, canlı yaşamını tehdit etme özellikleri bulunan maddelerdir. Yanıcılık, patlayıcılık ve parlayıcılık özellikleriyle risk oluşturan bu maddeler basitçe ''sağlığa zararlı'' olarak nitelendirilir. Bu tür maddelere iş yerlerinde maruz kalma olasılığı yüksek olan çalışanların sağlıklarının risk altında olduğu değerlendirmesi yapılır. Çalışan sağlığını tehlikeli maddelere karşı korumak, kazalardan kaçınmak için işyeri güvenliği konusunda titiz davranmak bu nedenle oldukça önemlidir. 

Tehlikeli maddeler dokuz farklı sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır:

1. Sınıf: Patlayıcılar 

2. Sınıf: Gazlar

3. Sınıf: Yanıcı Sıvılar

4. Sınıf: Kolay Yanıcı Katılar

5. Sınıf: Oksitleyiciler ve Organik Peroksitler 

6. Sınıf: Toksik ve Bulaşıcı Maddeler

7. Sınıf: Radyoaktif Maddeler 

8. Sınıf: Aşındırıcı Maddeler

9. Sınıf: Diğer Tehlikeli Maddeler

İşyeri Güvenliği Nedir?

İşyeri güvenliği çalışma alanlarında insan ve çevre sağlığı için alınması gereken tedbirleri ve iş sağlığına yönelik güvenlik uygulamalarını ifade eder. İşyeri güvenliği çalışanların güvenliğini, sağlığını ve refahını etkileyen tüm faktörleri kapsayan bir uygulamalar bütünüdür.

Bu faktörler, çevresel tehlikeleri, güvenli olmayan çalışma koşullarını veya süreçlerini içerebilir. İş güvenliği hedeflerini 3 ana grup altında ifade edebiliriz. 

1. Daha az tehlike, daha az maruz kalma ve daha az yaralanma amacıyla tüm işçilerin güvenliğini ve sağlığını iyileştirmek. 

2. İşveren ve işçi bilincini artırmak için işyeri kültürünü değiştirmek.

3. İş güvenliği ve sağlığı program ve hizmetlerinin geliştirilmesi yoluyla iş güvenliği bilinci oluşturmak. 

İşyeri Güvenliği Neden Önemlidir?

İş güvenliğine ilişkin raporlar 2021 yılında en az 2170 işçinin hayatını kaybettiğini kaydediyor. Çalışma şartlarını iyileştirmek ve tehlikelere maruz kalmadan riskleri bertaraf etmek insan hayatını korumak için büyük bir önem arz ediyor. Bu nedenle risklerden kaçınmak için geliştirilen işyeri güvenliği kuralları yönetmeliklere uygun bir şekilde oluşturulmalıdır. Güvenlik konularına dikkat etmek yalnızca işletmelerin yasal cezalardan kaçınmasına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda çalışanların moraline ve üretkenliğine de katkıda bulunur.   

Tehlikeli Maddeler İçin İş Güvenliği Nasıl Sağlanır?

Tüm işyerlerinde, çalışırken güvenli davranışların geliştirilmesine yardımcı olacak işyeri güvenliği programları bulunmalıdır. İşyeri güvenliği programları pek çok risk alanını kapsayabilir. İşyerlerinin faaliyet konusuna göre değişebilen işyeri güvenliği uygulamaları çalışma ortamının güvenliğini en üst düzeye çıkarmak için uygulanır ve pek çok eylem çeşidini içerir. 

*Kişisel güvenlik ekipmanlarının sağlanması

*Ekipman kontrollerinin yapılması

*Kullanım kılavuzlarının oluşturulması ve yaygınlaştırılması

*Tehlikeli madde elleçleme politikalarının oluşturulması ve uygulanması

*İşyeri güvenliği danışmanlığı hizmetleri sunmak

*Güvenlik eğitim programlarının uygulanması.

Güvenlik ekipmanların kullanım zorunluluğu, tehlikeli alanların işaretlenmesi, tehlikeli maddelerin etiketlenerek üzerlerine gerekli uyarıların yazılması çalışan sağlığını korumak için geliştirilen işyeri güvenliği önlemlerinden bazılarıdır. Ekipmanlar, potansiyel bir iş güvenliği tehlikesine maruz kalabilecek herkes için işyerinde mutlaka bulunmalıdır. Fabrikalarda toz ve kimyasal buharlardan korunmak için gerekli korunma ekipmanları, maden gibi alanlarda havalandırma maskesi, atölyelerde koruyucu gözlük tedbirleri alınmalıdır. Ayrıca boya endüstrisinde hava kalitesini korumak için hem çalışan sağlığını hem de çevreyi tehdit eden Uçucu Organik Maddelere (VOC) karşı gerekli ölçümlerin yapılması gerekmektedir. Peki VOC'a karşı ne yapılabilir?

Uçucu Organik Maddeler zararlı kimyasal ifade etmektedir. İnsan ve çevre sağlığına zarar veren bu gazlar aynı zamanda yangın tehlikesi de oluşturur. Öncelikle uzman kişiler tarafından VOC ölçümleri yapılmalı ve raporlanmalıdır. Bu ölçüm, çalışma alanlarındaki gaz ve buhar oranının ölçülmesini ve tehlikelerin meydana gelmeden giderilmesini sağlar. Uçucu organik bileşenlerin yoğun olarak bulunduğu işyerlerinde mutlaka toz ve kimyasal buhardan korunma ekipmanları ve havalandırma maskesi bulundurulmalı ve kullanılmalıdır. 

Risk yönetimi

İşverenler, iş sağlığını ve işyeri güvenliğini tehdit eden faktörlere karşı önlemler almakla sorumludur. Çalışanların bu tehlikelere maruziyetini önlemek için gerekli tedbirleri almak, eğitimleri vermek ve risk durumlarını en aza indirmek için çalışma alanını düzenlemek diğer sorumlulukları arasında yer alır. İşyeri güvenliği açısından risk değerlendirmesi ve iş yerinde kimyasal maddeler bulunuyorsa bunların bulundurulması ve kullanılması konularında karşı karşıya kalınabilecek problemler hakkında öngörülerde bulunulmalıdır. Tehlikeli maddelerin kullanımı konusunda çalışanlara eğitimler verilmesi, ekipmanların temin edilmesi sağlanmalıdır.

Belirli miktarlarda tehlikeli maddelerin depolanması

Tehlikeli maddeler, iş faaliyetlerini sürdürebilmek için ihtiyaç duyulacak nicelikte temin edilmeli ve yönergelere uygun şekilde riskleri minimize edecek düzeyde depolanmalıdır. Depo girişine tehlikelerin ne olduğunu anlatan uyarıcı yazılar yazılmalı ve depoya giriş kuralları belirlenmelidir. Tehlikeli maddeler, ihtiyaç duyulduğu kadar temin edilmeli ve gereğinden fazla depolama yapılmamalıdır. Depoların, iş yerinin diğer bölümlerinden uzakta konumlandırılması da işyeri güvenliği açısından önem taşır.

Tehlikeli maddelerin taşınması

İnsana ve çevreye zarar verebilen tehlikeli maddelerin taşınmasına da özen gösterilmelidir. Öncelikle üzerlerine mutlaka uyarı işaretleri, taşıma bilgilendirmeleri ve içeriğin muhteviyatı hakkında yazılar yazılmalıdır. Taşıma sırasında gerekli tüm tedbirler titizlikle alınmalı ve güvenli taşıma için koruyucu kıyafetler ve ekipmanlar giyilmelidir.